O figach

 JEJ WYSOKOŚĆ FIGA

Figa nazywana jest królową owoców Śródziemnomorza i od tysięcy lat zajmuje silną pozycję  w kulturze gastronomicznej tego regionu, zarówno w postaci świeżej, jak i suszonej. Ten niepozorny z zewnątrz owoc, zerwany prosto z drzewa, kryje w sobie fascynujące, kolorowe wnętrze, zawierające mnóstwo drobnych pestek, które przyjemnie pękają podczas rozgryzania. Świeże figi nie są szczególnie wytrzymałe i nie nadają się do długiego przechowywania i transportu, ale na szczęście można je ususzyć i właśnie w takiej postaci są rozpoznawane i uwielbiane na całym świecie.

FIGOWIEC

Figa jest owocem drzewa o nazwie Figowiec pospolity (Ficus carica), które jest jednym z najstarszych uprawnych drzew owocowych na świecie. Prawdopodobnie w ogóle jest jedną z najstarszych uprawianych w sposób zorganizowany roślin, na pewno kultywowany był dużo wcześniej niż pszenica czy jęczmień.

Figowiec pospolity pierwotnie rósł w Azji Mniejszej i na Bliskim Wschodzie, skąd rozprzestrzenił się wszedzie tam, gdzie istnieją dla niego dogodne warunki klimatyczne. W tej chwili istnieje prawie 600 odmian tego gatunku, które można spotkać prawie na całym świecie, włącznie z Australią i obiema półkulami Ameryki.

Figowiec jest zdecydowanie rośliną ciepłolubną, podczas wegetacji może jednorazowo wytrzymać temperaturę do -15ºC, jednak nie wytrzymuje dłuższej ekspozycji na mróz poniżej -10ºC. Ze względu na mocno rozwinięty system korzeniowy, figowiec całkiem dobrze znosi suszę i potrafi przystosować się do trudnych warunków, takich jak silne wiatry czy uboga, wysoko zasolona gleba. Dzikie figowce owocują nawet wtedy, kiedy przychodzi im rosnąć w nieprzystępnych dla człowieka, skalistych miejscach, jednak dobre nawodnienie, odpowiednia pielęgnacja i temperatura około 35ºC to dla figowca warunki optymalne, w których nie tylko owocuje obficie, ale jego owoce odznaczają się wysoką jakością.

OWOCE

Biorąc pod uwagę kolor dojrzałych owoców, figi można podzielić na trzy grupy: zielonożółte, fioletowe oraz purpurowoczarne. Dojrzała figa ma dzwonkowaty lub gruszkowaty kształt oraz soczyste, zawierające mnóstwo drobnych pestek wnętrze, które może mieć kolor od miodowego, poprzez wszystkie odcienie różowego, aż do fuksjowego.

W Dalmacji zbiory dojrzałych owoców odbywają się praktycznie przez cały czas pomiędzy czerwcem i październikiem, nie tylko ze względu na różne terminy dojrzewania rozmaitych odmian, ale także dlatego, że owoce dojrzewają na drzewach nierównomiernie.

Część świeżych owoców jest natychmiast spożywana lub przetwarzana, natomiast pozostałe są suszone. 

Figi przeznaczone do suszenia muszą być całkowicie dojrzałe, ponieważ takie właśnie zawierają najwiekszą ilość cukru. Można je suszyć na słońcu lub w suszarniach, najczęściej przed suszeniem poddaje się je siarkowaniu, które zapobiega rozwojowi pleśni, grzybów, bakterii oraz larw owadów. Najcenniejsze dla zdrowia są jednak takie, które nie zawierają siarczanu sodu.

SMACZNE I ZDROWE

O figach jako cennym składniku codziennej diety, a także jako leku, wspomina się już w staroegipskich zapiskach medycznych. W starożytnej Grecji istniał zakaz wywozu najlepszych gatunków fig, natomiast w Rzymie uważano je za święty owoc.

Świeże figi składają sie głównie z wody (ok. 80%) oraz cukrów (ok. 20%). Zawierają pektyny, kwasy organiczne, sporo błonnika, witaminy (C, A, E, K, PP oraz z grupy B) oraz minerały, przede wszystkim potas, wapń, magnez i fosfor oraz mikroelementy takie jak żelazo, miedź i cynk. Dzięki powyższym składnikom pozytywnie wpływają na układ kostny, nerwowy, naczyniowo-sercowy, pokarmowy, hormonalny oraz odpornościowy. Dojrzałe, świeże figi cenione są także ze względu na zawartość przeciwutleniaczy, takich jak karotenoidy, taniny, luteina, kumaryna, kwas chlorogenowy oraz tryptofan, które działają przeciwstarzeniowo oraz zapobiegają rozwojowi chorób cywilizacyjnych. Wartość kaloryczna świeżych fig wynosi ok. 70 kcal na 100 g owoców.

Podczas procesu suszenia figi tracą głównie wodę, tak więc suszone figi są nie tylko nie mniej wartościowe niż świeże, ale w porównaniu z nimi zawierają wręcz kilka razy więcej wapnia, cynku, fosforu, magnezu oraz żelaza i dzięki temu polecane są przy problemach z układem sercowo-naczyniowym, odpornościowym oraz nerwowym. Suszone figi zawierają najwięcej wapnia oraz błonnika spośród wszystkich suszonych owoców, co sprawia, że są wskazane przy osteoporozie oraz problemach trawiennych. Wspomagają także leczenie anemii, stanów wyczerpania oraz trudności z koncentracją i bezsenności. Zawierają sporo cukrów, wartość energetyczna suszonych fig to ok. 240 kcal w 100 g.

CENNE WŁAŚCIWOŚCI

Od tysięcy lat, wszędzie tam, gdzie rosną figowce, zarówno owoce tego drzewa, jak i liście, sok oraz korzenie wykorzystuje się w lokalnej medycynie naturalnej do leczenia najrozmaitszych dolegliwości. Według przekazów, żucie surowych liści figowca pomaga przy problemach z dziąsłami i aftach, natomiast herbata z liści obniża poziom trójglicerydów we krwi, działa łagodząco przy dolegliwościach wrzodowych oraz przeciwzapalnie i przeciwkaszlowo przy przeziębieniach.

Sok ze świeżych fig przynosi ulgę przy bolesnych nagniotkach i modzelach, mleczko z szypułek usuwa brodawki, podczas gdy pasta ze świeżych owoców i jogurtu wspomaga leczenie trądziku. Gotowane dojrzałe figi zalecane są przy kamieniach nerkowych, natomiast te suszone, ugotowane w mleku, stosuje się na rany i oparzenia. Woda w której moczyły się suszone owoce reguluje pracę jelit i pomaga przy zatwardzeniu, a nalewka z fig wspomaga leczenie problemów trawiennych oraz bólu żołądka.

PYSZNOŚCI NA STOLE

We wszystkich regionach, gdzie warunki klimatyczne pozwalają na uprawę figowców, owoce tego drzewa zajmują szczególne miejsce w lokalnej kuchni jako produkt dostępny przez cały rok. Figi można komponować zarówno ze słodkimi, jak i słonymi potrawami.

Świeże owoce stanowią doskonały dodatek do słodkich śniadań typu musli, kasza czy owsianka, ale także serów (szczególnie kozich, owczych, także pleśniowych), wędzonych szynek, pieczonych mięs oraz oczywiście lodów i deserów. Doskonale smakują surowe oraz zapieczone (np. z kozim serkiem i migdałami lub mozarellą), można z nich zrobić kompot lub dżem.

Suszona wersja tych owoców - ze względu na słodycz – może stanowić samodzielny deser. Na tradycyjnych południowych bazarach, częstym widokiem są sznury nawleczonych niczym korale, poprzetykanych liśćmi laurowymi suszonych fig lub słoiki z figami zatopionymi w lokalnym miodzie. Suszone doskonale smakują nadziane orzechami lub masą z sera mascarpone czy ugotowane  w czerwonym winie. Wykorzystywane są także do produkcji syropów, likierów lub jako składnik batonów energetycznych. Dżem z suszonych fig jest prawdziwym przysmakiem i cieszy się dużą popularnością zarówno w wersji klasycznej bez dodatków, jak i wzbogacony na przykład pomarańczą, wiśnią lub innymi owocami. Świetnie sprawdza się nie tylko do kanapek, naleśników czy ciast, ale również jako dodatek do serów czy  składnik glazury do pieczenia drobiu czy sosu do dziczyzny.

KRÓLOWA DALMACJI

Drzewo figowe i jego charakterystyczne liście stanowią nieodłączny element dalmatyńskiego krajobrazu. Prawdopodobnie nie ma w Dalmacji, a szczególnie na wyspach, podwórka lub ogródka w którym nie rośnie figowiec, nie ma też dalmatyńskiej babci, która przygotowując zapasy na zimę, nie suszy tych owoców.

Mielone suszone figi są głównym składnikiem tradycyjnego dalmatyńskiego deseru o nazwie smokvenjak (od chorwackiego wyrazu „smokva“ – figa), który zawiera także, między innymi, orzechy i migdały, a podawany jest z kieliszkiem likieru ziołowego lub rakii. Po dziś dzień, w niektórych miejscowościach na terenie Dalmacji, gości wita się właśnie kieliszeczkiem domowego alkoholu i suszoną figą jako zagryzką.

Od wielu lat, w różnych dalmatyńskich miejscowościach, organizowane są mniejsze lub większe imprezy, na których motywem przewodnim jest właśnie figa. Największa z takich imprez to Festiwal Fig, odbywający się corocznie w Zadarze. Oprócz wykładów o nowoczesnej uprawie figowców czy przetwórstwie owoców, prezentowanych przez międzynarodowych specjalistów, swoje wyroby z fig oferują lokalni producenci i restauratorzy. Można skosztować na miejscu oraz kupić najrozmaitsze wyroby powstałe z fig, takie jak marmolady, likiery, ekologiczne batony energetyczne czy słodycze, ale także sadzonki figowca lub zainspirowane tą rośliną ubrania, ozdoby czy biżuterię. Podczas odbywających się licznych warsztatów, znani szefowie kuchni doradzają jak w nietypowy sposób wykorzystać figi w kuchni i przygotować z nich najlepszy dżem, a zawodowy fotograf zdradza, w jaki sposób wykonać idealne zdjęcie drzewa figowego lub kanapki z marmoladą z figi. Wrześniowy zadarski festiwal co roku przyciąga setki wielbicieli tych wspaniałych owoców. Warto kiedyś odwiedzić Festiwal Fig w Zadarze, aby dowiedzieć się czegoś nowego o figach lub posmakować lokalnych figowych przysmaków.

Delektujmy się smakiem fig i jedzmy je na zdrowie!